İnce Motor Beceri Nedir ?

Küçük kas motor becerileri aynı zamanda ince motor beceriler olarak adlandırılmaktadır. Merkezden dışa gelişim ilkesine göre, küçük kas hareketlerinin gelişimi büyük kas gelişiminin hareketlerini izlemektedir. Küçük kas motor becerileri el, ayak ve parmakların gelişimini kapsamaktadır. Küçük kas becerilerine tutma, kavrama, yazma yırtma, çizme, yapıştırma, kesme örnek olarak verilebilmektedir. Bu hareketler, bir objeyi avuç içi ile kaba bir şekilde tutmadan, baş ve işaret parmağını birleştirerek ince bir şekilde tutma becerisinin kazanılmasına doğru ilerlemektedir. Bir oyuncağı tutmak, kaşık kullanmak, bir gömleği iliklemek ya da el becerisi gerektiren herhangi bir şeyi başarmak, küçük kas becerilerini göstermektedir. İnce motor becerileri, küçük kaslar veya kas grupları tarafından yönetilmektedir. Ellerle yapılan birçok hareket ince hareketler olarak kabul edilmektedir, çünkü parmaklar, el ve ön kolda yer alan daha ince kaslar, parmak ve el hareketinin üretimi için önemlidir. Bu nedenle, çizim, dikme, yazma veya müzik aleti çalma gibi hareketler ince hareketlerdir.

Bebekler doğumda ince motor becerileri üzerinde herhangi bir kontrole sahip değildir, ancak yeni doğanlar iyi koordine edilecek kol, el ve parmak hareketleri yapabilecek birçok bileşene sahiptir. Bebekler iki tür kavrama geliştirerek nesneleri kavrama yeteneklerini geliştirirler. Başlangıçta, bebekler nesneleri “palmar kavraması” adı verilen bütün eliyle kavrarlar. İlk yılın sonuna doğru, bebekler “kıskaç kavraması” olarak adlandırılan bir şekilde küçük nesneleri başparmakları ve işaret parmaklarıyla kavrayabilirler. Kavrama sistemleri çok esnektir. Nesnenin boyutuna şekline ve dokusuna bağlı olarak bir cisim üzerindeki kavramalarını değiştirirler. Bebekler küçük nesneleri başparmakları ve işaret parmağıyla (ve bazen de orta parmaklarıyla) tutarken, büyük nesneleri bir elin tüm parmaklarıyla veya her iki eliyle de tutarlar. Bebeklerin bir nesneye ulaşma ve kavrama becerilerinin başlangıcı önemli bir başarıya işaret etmekte ve bu yaşamın ilk iki yılında daha yetkin hâle gelmektedir. Bir nesneyi elle keşfederken izlemeleri, nesnelerin dokusunu, boyutunu ve sertliğini ayırt etmelerine yardımcı olmaktadır. Bebeklerin ortam içerisinde hareket ederek yer değiştirmeleri, insanların farklı bakış açılarıyla nasıl göründüğünü veya yüzeylerin ağırlıklarını destekleyip desteklemediğini öğretmektedir.

Çocuklar iki yaşına geldiklerinde bir kitabın sayfalarını çevirmek gibi ince motor becerilerindeki gelişmelerde artış görülmektedir. Üç yaşında çocuklar, bir şeyleri yerleştirme ve kullanma konusunda bebeklik döneminden daha olgun bir yetenek gösterirler. Başparmaklarıyla işaret parmağı arasında küçük nesneleri alma kabiliyetine sahip olmalarına rağmen, bazen beceriksizlik gösterirler. Üç yaşındakiler şaşırtıcı her biri yoğun konsantrasyonda yerleştirilmiş bir şekilde yüksek blok kuleleri inşa edebilir, ancak çoğu zaman bu kuleler tamamen düz bir çizgide bulunmamaktadır. Üç yaşındaki çocuklar basit bir yap-bozla oynadıklarında, parçaları yerleştirmekte oldukça zorlanırlar. Bir parçanın oturduğu yeri fark ettiklerinde bile, parçanın yerleştirilmesinde çok hassas değillerdir. Genellikle parçayı bulunduğu yere zorlamaya çalışırlar veya kuvvetlice vururlar. Çocuklar üç-dört yaşlarında daha fazla el ve parmak becerisi isteyen etkinliklerden hoşlanırlar. Dört yaşına kadar, çocukların ince motor koordinasyonu önemli ölçüde gelişir ve daha duyarlı bir hâle gelir. Bazen dört yaşındaki çocuklar bloklarla yüksek kuleler inşa etmekte zorlanabilmektedir. Blokların her birini mükemmel bir şekilde yerleştirme çabalarından ötürü, üst üste dizdikleri blokları altüst edebilirler. Çocuklar beş yaşına geldiklerinde ince kas becerileri de gelişmiştir. El-göz koordinasyonunun gelişmesiyle, el, kol ve vücut birlikte daha koordineli bir şekilde hareket eder. Beş-altı yaşlarında boyama çalışmalarında daha kontrollü ve başarılı oldukları görülür. El ve parmakların kontrolü geliştikçe çocuğun kesme, boyama, yapıştırma, boncuk dizme gibi becerileri gelişmektedir. Orta ve geç çocukluk yıllarında, sinir sisteminin gelişmesi, bir müzik aletinde zor bir parça çalma, el yazısını geliştirme gibi ince motor becerilerine yansımaktadır. Erkekler genelde büyük kas motor becerilerinde, kızlar küçük kas motor becerilerinde daha iyidir.

Küçük kas becerileri ve görsel algılamadaki yetersizliklerden dolayı okul öncesi dönemdeki çocukların etkinlikleri zorlanmadan eğlenceli bir şekilde yapmaları için büyük, geniş nesnelerle etkinlik yapmaları gerekmektedir. Örneğin büyük fırçalar, kalın pastel boyalar ve kalemler, büyük puntolu kitaplar, iri delikli boncuklar, büyük boy materyallerle daha rahat çalışabilmektedirler. İnce motor hareketler, genel olarak motor gelişim ile sosyal gelişim gibi diğer gelişim alanlarının da ayrılmaz bir parçasıdır. Örneğin yazma gibi ince motor becerileri, yazılı fikirleri iletmek için önemlidir. Saçlarını veya dişlerini fırçalamak gibi bakım etkinlikleri ince motor hareketler olarak kabul edilmektedir. Bunun gibi alanlarda ince motor gelişiminde gecikme yaşayan çocuklar, bakımsız ya da dağınık görünebilmekte, bu durum da sosyal ilişkilerini ve çocukların kendilerini nasıl algıladıklarını etkileyebilmektedir.